​Melkoorlog? Zuivelgeschiedenis in je eigen achtertuin.

Toen Eline en ik vorig jaar rond deze tijd uittekenden wat de doelen van Spijspad zouden moeten zijn typten wij plechtig over het ‘opnieuw leren kijken naar de plekken waar je zonder opletten dagelijks langsfietst’. Dat dat heel letterlijk op onszelf zou slaan konden we niet vermoeden. Soms blijkt de geschiedenis zich wel héel letterlijk in je achtertuin te bevinden: Per toeval stuitten wij op een pop-up museum in de Van der Pekbuurt in Amsterdam Noord. Wat was het thema van dit museum?Zuivelgeschiedenis!

Nu is de van der Pekbuurt op zichzelf al een pareltje van ‘levend verleden’. Een prachtige illustratie van de verheffende idealen van het begin van de twintigste eeuw; geef arme mensen een woninkje met een nette keuken en het zullen vanzelf brave burgers worden. (De waarheid is gelukkig weerbarstiger, ik woon er al vijf jaar en ben nog steeds geen brave burger).  

---

Toen de buurt werd opgeleverd in 1926 hoorde daar natuurlijk voorzieningen bij om boodschappen te doen. De melk kwam van de familie Lust die in de Begoniastraat waar zij een heuse ‘Melk inrichting’ hadden. 

Frits Prior van Historisch centrum Amsterdam Noord vond advertenties waarin trots werd verkondigd dat deze melk ‘machinaal gereinigd’ was. Daarmee probeerde meneer Lust zich af te zetten tegen de allerhande melkslijters die hun ongekookte, verse melk nog aan de deur verkochten direct van de boerderij. Regelmatig echter werd deze ‘ouderwetse’ methode in verband gebracht met ziekten zoals Tuberculose en cholera. De boeren & kleine melkslijters moesten zich steeds vaker verdedigen tegen de ‘melkinstellingen’ die opkochten en pasteuriseerden. In de krant werd dit dan een ‘melkoorlog’ genoemd. 

​Grappig genoeg zouden we vandaag de dag staan te springen om dagverse melk ‘direct van de boer’. Of we het ook zouden waarderen als die zou worden afgeleverd per hondenkar zoals in de jaren ’20 nog gebeurde durf ik dan weer te betwijfelen.​

Bronvermelding beeldmateriaal:
Foto I) Afbeeldingen krantenartikel melkoorlog in Amsterdam (in: Voorwaarts 15-04-1931).
Foto II) Melkinrichting Begoniastraat 6 ca 1920 (Foto: archief Frits Prior).
Foto III) Hondenkar Zeeland - Walcheren circa 1905 -1937 (Foto: Geheugen van Nederland).
Foto IV) Melkboer aan huis tapt melk in Ursulastraat, Haarlem 1956 (Foto: Spaarnestad Photo).